San Escobar: Behind the scenes

10 stycznia, wtorek

ilość użytkowników 0 -> 5800. Ilość postów: 12
Aktywność na stronie (poniżej informacja, jak FB to rozumie*): 23 496

*The number of people sharing stories about your page. These stories include liking your Page, posting to your Page's timeline, liking, commenting on or sharing one of your Page posts, answering a question you posted, responding to one of your events, mentioning your Page, tagging your Page in a photo or checking in at your location. (Unique Users)

---

Pierwsze informacje o “wpadce” ministra Waszczykowskiego pojawiły się tuż przed 16:00 (Rzeczpospolita 15:40) i szybko zaczęły krążyć po Facebooku. 40 minut później przyszło mi do głowy, żeby sprawdzić, czy może jednak takie państwo istnieje i… nie, faktycznie nie istnieje. Troll w głowie zaczął się głupio chichrać “hehe, a gdyby takie państwo naprawdę było, hehe”. Wpisuję “San Escobar” na FB, bo pewnie ktoś już założył i jest tam już bardzo zabawnie. NIE MA! Jest jakieś imię i nazwisko (jakiejś prawdziwej osoby), ale państwa – nie ma. O 16:40 zakładam profil San Escobar (na domenie sanescobarcountry, bo sam San Escobar zajęty był przez wspomnianą osobę).

To co wiedziałem w tym momencie, to:

• San Escobar to państwo, które powstało na skutek wypowiedzi ministra spraw zagranicznych. To nie byle co. To, po prostu, jest epickie. Mit założycielski naprawdę ciężkiego kalibru.
• to nie było przejęzyczenie. Minister chciał powiedzieć o dwóch krajach, o jednym wiedział (Belize) a drugi na szybko wymyślił, żeby wypowiedź zabrzmiała mądrzej, albo po prostu pasowało mu to do zdania. San Escobar. Wow. To wymysł typu “1:30 na imprezie, gadamy w kuchni i dla beki wymyślamy abstrakcyjne krainy“. To wymysł z rodzaju “artysta o najdłuższym nazwisku” Monty Pythona. Ktoś na FB skomentował, że to wynik nadużycia serialu “Narcos” – i właśnie o to chodzi. “San Escobar” to jakaś śmieszna mieszanina włosko-hiszpańsko-portugalskiego postrzeganego w powierzchowny i stereotypowy sposób. Właśnie ta mieszanina językowo – kulturowa jest w tym wszystkim najważniejsza.
  (edit 2018: wiele miesięcy po spisaniu tych spostrzeżeń pojawiło się naukowe opracowanie zjawiska San Escobar, w której jej autorki: Ewa Badyda i Lucyna Warda-Radys z Uniwersytetu Gdańskiego w bardzo podobny sposób to opisały)

Pierwszy post (o 16:45) to po prostu wrzuta tej informacji z gazeta.pl, tyle, że podpisana koślawym hiszpańskim (uzyskanym w translatorze). Koślawy hiszpański będzie językiem urzędowym San Escobar, bo

• jak wyżej, z takiej językowej koślawości państwo to powstało i w takiej będzie funkcjonowało
• jest to zabawne, bardzo memetyczne i, co najważniejsze:
• autor fanpage’a nic a nic nie zna hiszpańskiego

Fanpage’a szeruję do siebie na własny profil gdzie wzbudza zdecydowanie umiarkowane zainteresowanie (chyba całe 9 lajków wpisu o tym fanpage’u się uzbierało w czasie pierwszych dwóch godzin). Na razie nie miałem żadnego pomysłu co dalej, raczej miał to być link do wrzucania w dyskusjach tekstu “jak to nie ma takiego państwa, skoro jest”. Ewentualnie zsyp jakiś kolejnych materiałów prasowych o wpadce ministra. Ale kilkanaście minut później pojawia się ciekawe pytanie od znajomego (Michał, pozdro :) ), i w sumie ta wymiana zdań (i moja spontaniczna reakcja z pierwszym, co mi przyszło do głowy, czyli “Santo Subito”) podsuwa mi pomysł na całego fanpage’a:

No właśnie, nikt nie wie jaką mamy stolicę w San Escobar! Przecież gdybym był prawdziwym profilem prawdziwego państwa, które właśnie zostało “odkryte” przez daleki lud żyjący w Europie to pierwsze co bym zrobił to dostarczył im jak najwięcej informacji o kraju, jego historii, ciekawostkach turystycznych itd. Do tego powinienem się zachowywać, jakbym był nieco zdziwiony tym nagłym zainteresowaniem. Oraz konsekwentnie używać schematu językowego zainaugurowanego przez ministra i nie zwracać uwagi na jęczących purystów językowych. Cóż oni mogą wiedzieć o eskobarskim?
Biorę więc jakieś pierwsze-lepsze zdjęcie południowo-amerykańskiego miasta i, raniąc gramatykę, podpisuję jako stolica San Escobar: Santo Subito.

17:26

W tym momencie dowiaduję się, że na twitterze działa już profil San Escobar, będący całkiem na serio: jakość postów jest profesjonalna i pisana urzędowym tonem, jak komunikaty eskobarskiego MSZ. Wywalam moją flagę i biorę stamtąd (która jest dużo lepsza niż ta, jaką wziąłem sobie na początku) oraz tamtejszą pełną nazwę kraju, żeby wyglądało to realnie, jako profile jednego państwa.
Godzinę później będę już w kontakcie z jego autorem bo, jak się kolejny raz okazało, świat jest mały i mamy wspólnych znajomych, bo obydwaj jesteśmy związani z Razem.
19:05 pojawia się post, z perspektywy czasu obciachowy i nie pasujący do konwencji, ale wtedy będący prawdziwym kołem zamachowym jeśli chodzi o ilość użytkowników:

20:25 fanpage ma 1500 użytkowników i pojawia się pierwsza oferta kupna profilu

21:16 pojawia się wpis o mieście Al Pacino w prowincji De Niro. Ludzie fantastycznie podchwycili konwencję i zaczęła się zasadnicza inba (w komentarzu pojawiła się też, po raz pierwszy, zatoka Esperal czy góra Invitro)

Potem pojawiają się kolejne posty: o śmigłowcach Desperados uzbrojonych w rakiety Japanelo i link do pierwszej zagranicznej wzmiance o wpadce Waszczykowskiego.
Generalnie ten cały wieczór to “napieprzanie postów” – wciąż przychodzi masę ludzi, chcę, żeby po ilości wpisów odnieśli wrażenie, że San Escobar istniało na długo przed wypowiedzią ministra.

22:53 5000 osób

 

23:45 robię coś na kształt identyfikacji wizualnej San Escobar. No, identyfikacja wizualna to za wiele powiedziane, ale wybrany font oraz kompozycja tekstu i flagi przetrwa przez cały czas istnienia fanpage’a.

Powyżej widać, jak to działa: ja nakręcam ludzi wpisem, ludzie nakręcają mnie komentarzami, robię kolejny wpis, który znów nakręca ludzi…

W tym momencie uznałem, że nie będzie już żadnych politycznych wpisów na stronie. San Escobar stał się miejscem samym w sobie tak ciekawym, że co tu kogo interesują jakieś przepychanki polityczne w kraju oddalonym o tysiące kilometrów…

Nie będzie też żadnego obcego kontentu na głównym wallu, żadnych przeklejeń czy linków, memy przygotowywane przez użytkowników, niestety, nie mają szans, chyba, że coś mnie powali (co stało się tylko dwa razy: w przypadku przeróbki obrazu Matejki i pierwszej mapy San Escobar). To musi być spójne, jednolite i nieprzypadkowe. Po prostu zacząłem robić swój projekt, po mojemu. Miałem nadzieję, że jeśli spodoba się mi, to spodoba się też ludziom na stronie.

23:25 pierwszy kontakt od mediów: magazyn VICE

11 stycznia, środa

ilość użytkowników 5800 -> 42 000. Ilość postów: 21
Aktywność na stronie: 66355

---

00:10 w wiadomości prywatnej dostaję od jednego z użytkowników pierwszą mapę San Escobar i właśnie ta mapa ukazuje się w mediach na całym świecie. Stanie się ona podstawą do późniejszej, dokładnej mapy.

00:42 Esperal, pomysł jednego z użytkowników, jeden z najlepszych postów na stronie, na drugi dzień wyląduje w mediach na całym świecie

W ogóle pojawiają się pierwsze artykuły na temat wpadki Waszczykowskiego w zagranicznej prasie. To niesamowite, że jednego wieczora siedzi sobie człowiek przed kompem, wymyśla głupoty w stylu “Santo Subito” albo fikcyjną statuę Waszczykowskiego (za którego zrobił pomnik Filipa Macedońskiego w Skopje) a na drugi dzień donoszą o tym takie tytuły jak Guardian, Washington Post czy BBC, albo telewizje.

Guardian:

O 2:44 na stronie jest 8000 i może wreszcie czas na sen. Rano pierwszy post wrzucam o 8:23, robię sobie odpoczynek od atrakcji turystycznych i wymyślam pomnik Waszczykowskiego w Santo Subito, o 11:23  jest już 15 000 osób. O 11:57 pojawia się  artykuł magazynu VICE, w tym samym momencie wymyślam, że prezydentem San Escobar był Leoncio Ameida ze słynnego serialu “Isaura” tym bardziej, że znajduję zdjęcia z odwiedzin tej pary w Warszawie w 1985. To buduje historię na kilka wpisów.

12:01 pojawiają się pierwsze teorie spiskowe

 

O 13:11 o fanpage’u pisze Interia

14:34 do zabawy włączają się… Jezuici.

Wiadomości prywatne ze strony szaleją, dostaję czasem kilka na minutę. Można je podzielić na kategorie:

• 50% gdzie można złożyć podanie o paszport/wizę/azyl?
• 30% mam świetny pomysł ma mema,
• 10% napisałem nowy hymn San Escobar,
• 10% prowadzimy działalność w zakresie xxxx, jeśli umieścicie naszą reklamę na stronie to pomyślimy o jakimś rabaciku.

Oczywiście było też trochę postów spoza tych kategorii, ale właśnie te dominowały. Główne życie strony odbywało się zdecydowanie w komentarzach.

18:44 30 000 osób

Wtedy rozmawiam z Filipem Skowronkiem, dziennikarzem Wirtualnej Polski. W czasie kilkudziesięciu minut rozmawiamy o San Escobar, ale też o innych projektach społeczno-politycznych, za którymi stoję: Freikorps Polen, Dlaczego Nie Napalm i Państwo Polskie Odzyskuje Godność. Oraz rozmawiamy o Partii Razem, której jestem członkiem i której to części rozmowy obawiałem się najbardziej, bo nie byłem na nią przygotowany.
Następnego dnia wywiad ukazuje się na stronie Wirtualnej Polski (ilość użytkowników wymieniona w tekście dotyczy dnia publikacji).

W tym samym czasie dostaję zaproszenie do udziału w nagraniu materiału do pewnej telewizji komercyjnej, z której to okazji stanowczo rezygnuję.

Wtedy też uruchomiłem drugi, po parze prezydenckiej, podwątek postów: o wstępowaniu do armii San Escobar (z inną identyfikacją wizualną, rzecz jasna :) ). Później bardzo przydała się przy promocji różnej maści gadżetów, to właśnie one cieszyły się największą popularnością.

To był najaktywniejszy dzień na stronie. Wyglądało, jakby ludzie byli nienasyceni i lajkowali i komentowali wszystko, co tylko się pojawiło. Odejście od polityki i od Waszczykowskiego i skupienie się na absurdalnym, bezpretensjonalnym humorze okazało się strzałem w dziesiątkę. Widać było, ze ludzie świetnie się bawią i że wręcz darzą uczuciem i fanpage i ten wymyślony kraj, komentarze były czasem wręcz, hmm, ekstatyczne (np wyznania miłości do twórców strony i innych komentujących) :).

Przy szerach postów bardzo często pojawiała się adnotacja “ale koniecznie czytajcie też komentarze!”.
A moja rola stała się rolą moderatora i inspiratora: zarzucałem temat (np zespół muzyczny Grandes Cojones) a w komentarzach odprawiało się istne szaleństwo opisów sceny muzycznej San Escobar, tak samo z zamkiem w Guacamole pod którym, wg legendy, mieszkał groźny smok Burrito. I znów komentarze idące w setki, tym razem na temat legend z San Escobar.

Starałem się ułożyć w głowie co właściwie się dzieje i wychodzi na to, że zrobiłem projekt z pogranicza sztuki, rozrywki i social mediów w który bawią się ze mną dziesiątki tysięcy osób.

23:24 40 000 osób

To był świetny, zwariowany ale też męczący dzień. Pomyślałem, że może trzeba trochę ograniczyć aktywność.

12 stycznia, czwartek

ilość użytkowników 42 000 -> 75 000. Ilość postów: 6
Aktywność na stronie: 66852

---

Najpierw odniosłem wrażenie, że fala przeszła i można wrócić do normalnego tempa dnia. Owszem, komunikator wiadomości prywatnych cały czas szalał, ale wyglądało na to, że liczba nowych użytkowników zaczęła się stabilizować.

Starałem się uważać, żeby nie pokazywać San Escobar jako biednego kraju z Ameryki łacińskiej/południowej i nie budować narracji “my, biali cywilizowani, a oni to śmieszne dzikusy” i w zasadzie mi się to udawało. W zasadzie, bo post o najwyższym budynku w San Escobar mogłem przygotować inaczej, ale nie byłem w stanie ulec pokusie, żeby nie umieścić niskiego budynku z opisem, że jest najwyższy. Za to popołudniu wrzuciłem świeże wizualizacje najwyższego budynku w Polsce (i w całej UE) jako ambasady San Escobar w Warszawie.

50 000 osób strona przekroczyła o 10:17.
Iglesjasa wymyśliłem na fajce i sam zacząłem z tego rechotać. A potem rechotało ze mną kilka tysięcy osób. Fantastyczne uczucie, polecam.

Cały czas istniała atmosfera jakiejś wielkiej, wirtualnej imprezy

W prywatnych wiadomościach zacząłem dostawać coraz więcej zapytań o kubki, koszulki, cokolwiek. Wieczorem więc skontaktowałem się z Koszulkowem i prawie całą noc (kolejną zawaloną!) spędziłem nad projektami. I jeszcze sobie ubzdurałem, że San Escobar musi mieć herb (oczywiście z jednorożcem!), bo inaczej nie jest to dość dobre…

Zacząłem się zastanawiać, jak wrzucić informację o koszulkach jednocześnie nie niszcząc atmosfery na fanpage’u…

Po ukazaniu się wywiadu w Wirtualnej Polsce już wiadomo, że to moja robota. Nie ma żadnych negatywnych skutków tego coming outu, których tak się obawiałem. Za to ludzie piszą do mnie już na prywatnym profilu. I to jak piszą! :)

13 stycznia, piątek

ilość użytkowników 75 000 -> 96 000. Ilość postów: 6
Aktywność na stronie: 36957

---

Wieczorem poprzedniego dnia, w komentarzu, jeden z komentujących, pan Tomasz, zainspirowany moją wcześniejszą wrzutką przerobionego obrazu “Wolność wiodąca lud na barykady” francuskiego malarza Eugène’a Delacroix w komentarzu umieszcza doskonałą przeróbkę “Stańczyka” Matejki.

Wrzucam go jako kolejny post, który uzyskuje naprawdę imponujące wyniki.

Rozumiecie: ten przerobiony przez jednego z komentujących obraz Matejki okazał się jednym z najbardziej chodliwych memów na stronie. Po prostu rozpierała mnie (i rozpiera) duma z ekipy, która się znalazła na tym fanpage’u.

Cały czas nie wiem jak wrzucić te nieszczęsne koszulki. Wrzucam jedną wizualizację koszulek na próbę do folderu z memami o armii escobarskiej, w ciągu 3 minut pojawia się 5 komentarzy, z których tylko jeden nie jest negatywny. Czyli trzeba spróbować inaczej. W końcu wymyśliłem, że wrzucę turystę w koszulce San Escobar i jak ktoś zapyta, czy można taką kupić, to dodam linka w komentarzu. ZADZIAŁAŁO.

14 stycznia, sobota

ilość użytkowników 96 000 -> 110 000. Ilość postów: 3
Aktywność na stronie: 16723

---

---

100 000 strona przekroczyła zaraz po północy i w tym momencie zacząłem obmyślać strategię wyjścia, czyli najtrudniejszy moment. Na prywatnym profilu miałem dyskusję ze znajomymi na temat tego na jakim etapie jest to wszystko.

Tego dnia wrzuciłem na stronę tylko katalogi z memami z poprzednich dni. Przyszło wiele nowych osób, nie wiedzieli nic o kraju i mieszali wątki: zamieniali nazwy miast i prowincji, nie wiedzieli że Leoncjo był prezydentem. To było niedopuszczalne.

Ewidentnie mem się kończył, ale na fanpage’u wciąż były tysiące osób bawiących się językiem i żyjących w wirtualnym kraju. Nikt już nie pamiętał Waszczykowskiego, teraz to zmieniło się w jakiś rodzaj gry RPG, w którą naraz grały masy ludzi. Wyglądało mi to na miejsce zbiorowej wewnętrznej emigracji. Mamy tam góry, plaże, miasta, fabryki, linie lotnicze (nazwane “El Nino”, to pomysł który przyszedł mi do głowy jeszcze pierwszego dnia), są knajpy, hotele, wodospady itd itp.
W niezliczonych komentarzach ludzie opisali swoje wycieczki po kraju, podawali nazwy, odległości, wysokości gór…

 

Kolektywnie, siłą tysięcy kreatywnych umysłów, stworzyliśmy uniwersum.

Nie można tego tak po prostu wygasić, trzeba na koniec zrobić jakieś podsumowanie, coś wyjątkowego i zrobić to z tymi wszystkimi ludźmi, do tego tak, żeby możliwie wielu z nich coś z tego miało, żeby mem dobrze się kojarzył i, najlepiej, by obrósł legendą. W tym momencie dużo rozmawiałem na ten temat z Jackiem Wesołowskim, zajmującym się między innymi teorią gier. Zastanawialiśmy się nad “strategią wyjścia” i tak narodziła się

Mapa

zaczynam robić ją jeszcze w nocy z  piątku na sobotę. Ma być hiperdokładna, muszą się na niej zmieścić setki pozycji (miast i obiektów geograficznych). Pierwszy raz w życiu robiłem mapę, więc nie było łatwo.
W sobotę, a więc przed poinformowaniem na stronie, że prace nad mapą już trwają, odezwała się do mnie pani Majka, zawodowa kartografka, która wpadła na ten sam pomysł. Od tamtego momentu byłem z nią w stałym kontakcie konsultując projekt.

15 stycznia, niedziela

ilość użytkowników 110 000 -> 120 000. Ilość postów: 3
Aktywność na stronie: 26781

---

Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy siedziała mi z tyłu głowy od czwartku. Zabrakło mi już jednak głowy i czasu żeby sensownie coś przygotować (np aukcję), robię więc nowy, pierwszy od piątkowego wpis, który na nowo pobudza stronę do życia.

Właściwie cały dzień spędzam nad mapą. To jest masę pracy. Czytam tysiące komentarzy łowiąc nazwy, odległości i położenie. Mapa się zagęszcza, ale wciąż jest dużo wolnego miejsca. Proszę więc ludzi o pomoc. Jak można było się spodziewać reakcja była spontaniczna – ponad 750 komentarzy. Wariactwo.

W wiadomościach prywatnych, oprócz pani Majki, prowadzę ożywione dyskusje z panem Pawłem Afeltem, który w komentarzu zostawił wyjątkowo precyzyjną analizę roboczej wersji mapy a później spędził ze mną masę godzin na chacie uzgadniając szczegóły. Jego wkład w ostateczny wygląd mapy jest nieoceniony. Paweł przeanalizował  komentarze i zdjęcia z memów (które przecież sam wrzucałem) dokładniej niż ja i rozpisał to w wielu obszernych postach. To już nie był fanpage, to był fandom.

Na koniec dnia okazuje się, że mieszkanka San Escobar, Pati, znalazła się wśród 10 najwyżej licytujących serduszka w Orkiestrze. I znów społeczność nieistniejącego państwa zareagowała entuzjastycznie.

A tak poza tym to cały czas siedzę nad mapą.

16 stycznia, poniedziałek

ilość użytkowników 120 000 -> 122 000. Ilość postów: 0
Aktywność na stronie: 11535

---

Siedzę nad mapą. Paweł jest niezmordowany.

Przy okazji dowiedziałem się jak robi się góry w photoshopie:

---

17 stycznia, wtorek

ilość użytkowników 122 000 -> 130 000. Ilość postów: 1
Aktywność na stronie: 28417

Prezentacja mapy. Wreszcie koniec!
Zwróćcie uwagę na zasięgi tego posta

Mapę przyjęto entuzjastycznie, co miało wyraz w komentarzach, które wynagrodziły długie godziny spędzone nad jej tworzeniem.

Czasem trzeba było rozładowywać potencjalne sytuacje kryzysowe…

Oczywiście pojawiło się wiele sugestii i nowych pomysłów, sporo z nich zostało wdrożone w kolejnych wersjach mapy (od 1.0 do 1.5).
Ja zaś zostałem “kartografem Jackiem” (tak, w pierwotnej wersji artykułu, określiła mnie “Polityka”)

Epilog

To były hardkorowe dni. Tydzień rozwlókł mi się w głowie niesamowicie. Nie podejrzewałbym, że coś takie jak fanpage potrafi człowieka sponiewierać jak lot szybowcem albo zjazd downhillowy. Wspólna zabawa z dziesiątkami tysięcy osób to zupełnie wyjątkowe doświadczenie i wciąż mam w sobie wiele emocji z tym związanych.

Przez te dni nie trafiłem na żadne komentarze nadające się do usunięcia. Jasne, że bywały wśród nich takie o niezbyt wygórowanym poczuciu humoru, ale nie spotkałem żadnego hejtu.

Ale tak naprawdę to udało mi się przeprowadzić parę rzeczy, które chodziły mi po głowie przez cały czas tego projektu i z tego jestem naprawdę dumny:

I właśnie o to chodziło!

[wpis pochodzi z przełomu stycznia i lutego 2017 r]

Powyższe zdjęcie otrzymałem 30 stycznia 2017 r. z opisem: “w zeszłym tygodniu na Uniwersytecie Jagiellońskim w ramach zajęć I roku SUM na Kulturoznawstwie omawialiśmy fenomen San Escobar”.

Aktywność na stronie znacznie zmalała, ale nie zupełnie zgasła. 30 stycznia pojawił się post w odpowiedzi na zdjęcie nadesłane przez gdańskich miłośników komunikacji miejskiej.

Później jako komentarz do pomysłów rozszerzenia granic Warszawy na sąsiednie gminy

…kolejnych problemach i wypadkach kolumn rządowych:

No i wreszcie na wiadomość o dymisji ministra Waszczykowskiego ze stanowiska:

o komentarz do którego to wydarzenia poprosił mnie… korespondent The Guardian w Polsce.

W połowie 2018 miałem przyjemność poprowadzić zajęcia ze studentami w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, których tematem była rola memów w kulturze ze szczegółowym omówieniem przypadku San Escobar.

Strona została definitywnie zamknięta na początku 2019 roku.